امیدواری چیست ؟ سوالی است که در مواجهه با توصیه اطرافیانمان درباره امیدواری به آینده، در زمانی که زیر باران مشکلات قرار گرفتهایم، اغلب با خشم در ذهنمان میپرسیم. در واقع در آن لحظات باور به اینکه امیدواری در زندگی یکی از بزرگترین نیروهای محرک برای ادامه مسیر است، غیرممکن جلوه میکند.
اما واقعیت غیر از این نیست، بدون امیدواری در زندگی پشت سر گذاشتن موانع برای رسیدن به هدف غیرممکن است. در سال ۲۰۰۲ میلادی اسنایدر(Snyder)، روانشناس مثبتگرای آمریکایی، مقالهای را با عنوان « نظریه امید: رنگینکمانی در ذهن» در مجله معتبر سایکالی‌جیکال اینکوئری( Psychological Inquiry) به چاپ رساند که تا به امروز بیش از سه هزار بار به عنوان مرجع در مقالات علمی استفاده شده و به عنوان یکی از نظریه های مهم در بحثهای روانشناسی مثبتگرا شناخته میشود.
بر اساس تعریف اسنایدر «امید» یک توانایی برای ساخت مسیرهایی به سمت اهدافمان و انگیزه لازم برای حرکت در آن مسیرها است. اسنایدر در این مقاله و البته در سایر آثاراش (او شش کتاب درباره نظریه امید نوشته ۲۶۲ مقاله درباره نقش امیدواری در زندگی دارد) بر این موضوع تمرکز دارد که چگونه امیدواری در زندگی میتواند بر جنبه‌های مختلف زندگی از جمله سلامتی، کار و تحصیل اثر بگذارد.
در ادامه این مطلب میخواهم شما را با نظریه امید اسنایدر آشنا کنیم البته با این امید که بعد از خواندن این مطلب به تعداد افرادی که با امیدواری به زندگی نگاه میکنند، اضافه شود.
امیدواری چیست ؛ نظریه امید اسنایدر چه میگوید؟
در نظریه امید، امیدواری یک توانایی برای قدم گذاشتن در مسیرهایی به سمت مقصدی مشخص است و به فرد انگیزه لازم برای گام برداشتن در آن مسیرها را میدهد. بر اساس نظریه امید، امیدواری در زندگی از سه مولفه مهم تشکیل شده است:
اهداف، مسیرها و عاملیت (agency). اسنایدر میگوید؛ در تفکر امیدوارانه فرد مسیرهای مختلفی را برای رسیدن به اهدافاش میسازد زیرا موانع احتمالی را پیشبینی کرده و انتظار ندارد که مسیر رسیدن به هدف آسان باشد. فرد امیدوار از سطوح بالایی از عاملیت برخوردار است؛ یعنی با پشتکار است و انگیزه‌هایش را برای رسیدن به اهدافاش حفظ میکند.
امیدواری به زندگی منجر میشود که فرد با انرژی به ساخت نقشههای جدید و متفاوت برای از بین بردن موانع بپردازد. نظریه امید میگوید؛ هر چقدر افراد به تواناییشان برای بهدست آوردن سه مولفه مذکور در بالا بیشتر باور داشته باشند، امید را بیشتر احساس میکنند.
اسنایدر معتقد است که امیدواری به زندگی باید به صورت یک مهارت شناختی در نظر گرفته شود که توانایی یک فرد برای حرکت پایدار به سمت اهداف را نشان میدهد.
نقش اهداف در امیدواری چیست؟
نظریه امید بر اساس این فرض اساسی است که انسانها هدفگرا هستند. در ابتدا اسنایدر هم مثل بسیاری از ما بر این اعتقاد بود که امیدواری به یک هدف، وابسته به احتمال تحقق آن است؛ یعنی هر چقدر احتمال رسیدن به یک هدف بالاتر باشد، صاحب هدف امیدوارترست. اما وی میگوید بعد از تحقیق و مصاحبه با افراد بسیار، دیگر با نظر اولیه خود موافق نیست.
او در مقالهاش بیان میکند که انسانهایی که امیدواری به زندگی را انتخاب کردهاند، قوانین را به منظور بسطدادن مهارت هایشان تغییر میدهند. آنها همواره کمی عدم قطعیت را حتی به اهدافی که تحقق آنها قطعی به نظر میرسد، اضافه میکنند.
اسنایدر میگوید در ابتدا بر این باور بوده است که امیدواری درباره اهدافی که تحقق آنها دشوار است، ممکن نیست اما گذشت زمان و تحقیقاتش به او نشان داده است که افراد امیدوار به تغییر موقعی تهایی که شکست در آنها قطعی به نظر میرسد، میپردازند و غیرممکن را ممکن میسازند.
افرادی که امیدواری به زندگی را انتخاب کردهاند، معتقدند برای رسیدن به اهدافی که غیرقابل دسترس مینمایند نیز راهی وجود دارد و با این دیدگاه به سمت هدف حرکت می کنند، البته دو مؤلفه دیگر که در ادامه به آنها پرداخته می شود هم در دیدگاه امیدواران نقش مهمی را ایفا خواهد کرد.
قبل از صحبت از دو مؤلفه دیگر، یادآوری میشود که در اینجا صحبت از اهداف غیرمنطقی نیست که تحققشان در این دنیا و با امکانات امروزی بشری ممکن نیست!!
تفکر مسیر(pathway thinking) و تفکر عاملیت(agency thinking)
مدل ارائه شده در نظریه امید وابسته به دو نوع تفکر است: تفکر مسیر و تفکر عاملیت. تفکر مسیر بخش راهبردی است و مربوط به راههایی است که فرد در نظر میگیرد تا به هدف برسد. تفکر عاملیت، بخش انگیزشی است و متوجه قاطعیت فرد برای رسیدن به اهداف علی رغم وجود موانع است.
بر اساس نظریه امید، انسان با دیدگاه امیدواری به زندگی مسیرهای مختلفی را برای رسیدن به هدفی مشخص میسازد. تفکر مسیر یک توانایی شناختی برای تولید و ساخت مسیرهای مختلفی است که شما را به سمت هدفتان هدایت میکند.
یعنی در کنار اولین مسیر برای رسیدن به هدف، مسیرهای جایگزین ممکن دیگری نیز که به هدف منتهی میشوند، در نظر گرفته میشود. با دیدگاه امیدواری به آینده، فرد در برابر تغییر احتمالی مسیر و انتخاب مسیرهای جایگزین کاملا انعطاف‌پذیر میشود.
در کنار تفکر مسیر، تفکر عاملیت قرار دارد. تفکر عاملیت، متوجه سطوحی از انگیزه، اطمینان و توانایی فرد در دنبال کردن مسیرهای مختلفی است که او را به اهدافاش میرساند. در این تفکر اعتقاد و انگیزه برای پیروی از مسیرهای منتهی به هدف کلید اساسی است.
تفکر عاملیت، انرژی ذهنی برای شروع و ادامه یک مسیر تا رسیدن به هدف است. یک فرد با سطوح بالای امیدواری به زندگی مرتب به خود میگوید: «من میتوانم» و «من متوقف نمیشوم». تفکر عاملیت در هدفگرایی بسیار مهم است، اما در زمان مواجهه افراد با موانع موجود در مسیر معنای مخصوصی به خود میگیرد.
در مواجهه با موانع، عاملیت باعث میشود تا فرد با انگیزه لازم به انتخاب بهترین مسیر جایگزین بپردازد. برای امیدواری به زندگی، تفکر مسیر و عاملیت باید در کنار یکدیگر باشند. داشتن هدف در زندگی بسیار ضروری است؛ اما نباید فراموش شود که وجود موانعی که رسیدن به اهداف را با مشکل همراه میسازند هم غیر قابل اجتناب است.
اگر امیدواری به آینده وجود داشته باشد، فرد در مواجهه با یک مانع، تفکر مسیر را به کار میگیرد و به جستجوی راه های جایگزین میپردازد و البته تفکر عاملیت، انگیزه لازم برای جستجوی راههای جدید و استقامت در راه رسیدن به هدف را به فرد میدهد.
در آخر
زندگی به ندرت دقیقا بر اساس آنچه ما در ذهن تصور کردهایم پیش میرود. گاه باید برای رسیدن به یک نقطه چندین بار تغییر مسیر داد. اما مهم این است که همواره به رسیدن به مقصد امیدوار باشید. امیدواری به آینده، شجاعت گام برداشتن در مسیرهای مختلف را در ما ایجاد کرده و انگیزه لازم برای سفر را توشه راهمان قرار میدهد.
اسنایدر در عنوان مقاله معروف خود، نظریه امید را به صورت رنگینکمانهایی در ذهن معرفی میکند. بر اساس نظریه امید سه مولفه اهداف، مسیرها و عاملیت همانند رنگهای رنگین کمان در کنار یکدیگر قرار میگیرند و امیدواری را نشان میدهند. زیبایی رنگین کمان را به یاد داشته باشیم و امید را همواره زینت آسمان ذهنمان قرار دهیم.
اگر فکر میکنید برای موفقیت آمادگی کافی رو ندارید و یا هنوز به آیندتون امیدوار نشدید، خودساخته «دوره موفقیت به روش استیو جابز» رو به شما معرفی میکنه. برای کسب اطلاعات بیشتر روی عکس زیر کلیک کنید:
لینک کوتاه مطلب: |
| برای کپی کلیک کنید |
ما عاشق خواندن نظرات شما هستیم!