عقده حقارت چست چه به روز ما می آورد؟- راه درمان

عقده حقارت یا احساس کهتری زمانی در افراد بروز می‌کند که خود را کمتر از دیگران می‌پندارند. عقده حقارت را می‌توان معادل «خودکم‌بینی» به شمار آورد. زمانی که غرور ذاتی و اعتماد به نفس از دست می‌رود، فرد به عقده حقارت مبتلا می شود.
عقده حقارت در نتیجه‌ی نبود اعتماد به نفس ایجاد می‌شود. وقتی کسی خودش را باور نداشته باشد، حس کمتربینی نسبت به خود دارد. در مواردی که خواسته‌های فرد برآورده نمی‌شود و یا با حوادث تلخ روبه‌رو می‌شود، حس حقارت شدت پیدا می‌کند و به عقده حقارت تبدیل می‌شود.

اثرات زیانبار عقده حقارت

عقده حقارت نتایج زیانباری را به دنبال دارد. این نتایج در زندگی فرد به خوبی قابل مشاهده است و نه تنها او را آزار می‌دهد، بلکه باعث دوری دیگران از فرد مبتلا می‌شود. برخی از اثرات و مشکلاتی که به دنبال عقده حقارت ایجاد می‌شود، عبارتند از:

• پرخاشگری
• انزوا و گوشه‌گیری
• حسادت و کینه‌توزی همراه با عقده حقارت
• افسردگی

پرخاشگری مهم‌ترین عارضه‌ی عقده حقارت

یکی از مهم‌ترین پیامدهای ناخوشایند عقده حقارت، پرخاشگری است. افرادی که خود را از دیگران کمتر می‌بینند، اعتماد به نفس ندارند. آن‌ها به جای تلاش کردن برای دستیابی به خواسته‌هایشان، دیگران و عوامل محیطی را عامل شکست خود عنوان می‌کنند. به همین دلیل وقتی به جایی که می‌خواهند نمی‌رسند با پرخاشگری تمام سعی دارند با آن عامل برخورد کنند.
در سطح خرد و خفیف این مثال می‌توان به زمانی اشاره کرد که فرد قادر به انجام یک کار نیست و بعد با پرخاش و تند به وسایلی که در اطرافش قرار دارد، آسیب وارد می‌کند. برای مثال شکستن گوشی همراه و یا وسایل خانه یکی از نتایج عقده حقارت است که در بسیاری از موارد دیده می‌شود.

انزوا و گوشه‌ گیری

یکی دیگر از نتایج زیان‌بار عقده حقارت، گوشه‌گیری است. کسی که خود را کمتر از دیگران می‌پندارند، قادر به حضور در جمع نیست. تصور این گروه اینست که به یک مشکل حاد مبتلا هستند که باعث جدایی آن‌ها از دیگران می‌شود. بنابراین باید خود را همیشه مخفی نگهدارند و از حاضر شدن در جمع بپرهیزند. حتی در موارد افرادی که به عقده‌ی حقارت مبتلا هستند، فکر می‌کنند مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرند.
آنها از ترس اینکه مبادا توسط دیگران مسخره شوند، ترجیح می‌دهند در یک گوشه تنها بمانند و در جمع حاضر نشوند. حتی زمانی که در جمع هستند سکوت می‌کنند و هیچ حرفی از آن‌ها شنیده نمی‌شود.

حسادت و کینه‌توزی

یکی دیگر از اثرات منفی عقده حقارت بر رفتار به صورت حسادت و کینه‌توزی بروز می‌کند. وقتی فرد در زندگی مدام با شکست روبه‌رو می‌شود اما دیگران در حال دستیابی به هدف‌هایشان هستند، باعث ایجاد حس حسادت و نفرت در او می‌شود. در مواردی فرد دلیل شکست خود را دیگران می‌دانند و نسبت به آن‌ها حس نفرت دارد. به هر طریقی سعی می‌کنند نفرت و کینه‌ی خود را به آن‌ها نشان دهد.
برای مثال با تحقیر و خورد کردن دیگران سعی می‌کند تا عقده حقارت خود را جبران کند. افرادی که خود را نسبت به دیگران کمتر می‌بینند، به حسادت مبتلا می‌شوند. به دنبال حسادت نیز حس نفرت به‌وجود می‌آید. اگر حسادت نسبت به دیگران شدت پیدا کند، ممکن است کینه‌توزی در قالب آسیب فیزیکی، مالی، روحی و … تبلور پیدا کند.

افسردگی

از دیگر نتایج زیانبار عقده حقارت افسردگی است. افرادی که خود را دست‌کم می‌شمرند، اعتماد به نفس ندارند، مدام به شکست‌های خود و موفقیت‌های دیگران نگاه می‌کند. همیشه در حال حسرت خوردن و حسادت به دیگران هستند، یک روز خوش ندارند.
این افراد در نهایت از همه چیز ناامید می‌شوند. ناامیدی نیز یکی از دلایل مهم ابتلا به افسردگی است. زیرا فرد آنقدر از همه چیز سرخورده شده است که دیگر نمی‌تواند باور کند روزی شرایط بهتر می‌شود. افرادی که به عقده حقارت مبتلا هستند، به دلیل ناتوانی در تغییر شرایط، از همه چیز ناامید و به افسردگی مبتلا می‌شوند.

راه های درمان عقده حقارت

برای درمان عقده حقارت با توجه به شرایط و دلیل ابتلا باید یک راه مناسب انتخاب شود. افراد به اشکال مختلفی به این معضل رفتاری مبتلا می‌شوند. برخی از افراد در دوره‌ی کودکی مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند. برخی نیز در سنین جوانی دچار سرکوب می‌شوند. برخی نیز ممکن است مدام در شرایط مقایسه قرار بگیرند. در هر صورت در اینجا قصد داریم راه‌های کلی را برای درمان عقده حقارت ارائه دهیم.

• از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید
• اعتماد به نفس را در خود افزایش دهید
• با موفقیت به دیگران پاسخ دهید
• از محیط‌های آلوده فاصله بگیرید
• از موفقیت دیگران خوشحال شوید

از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید

یکی از دلایل عمده‌ و اصلی ابتلا به عقده حقارت، مقایسه‌ی مداوم با دیگران است. افرادی که در کودکی توسط والدین و اطرافیان خود با کودکان دیگر مقایسه می‌شوند، خیلی زود گرفتار عقده حقارت می‌شوند. این کودکان با این روش تربیتی بزرگ می‌شوند و حتی در بزرگسالی نیز مدام خود را با دیگران مقایسه می‌کنند.
درست است تا زمانی که خود را در معرض مقایسه با دیگران قرار ندهید، قادر به پیشرفت نیستید. در واقع پیشرفت یا پسرفت ما در مقایسه با دیگران مشخص می‌شود. اما اگر قرار باشد در این کار زیاده‌روی کنید، باعث ایجاد احساس کمتربینی و عقده‌ی حقارت در شما می‌شود.
در شرایط خاص مثلاً در یک کلاس موسیقی می‌توانید خود را با سایر هنرجوها مقایسه کنید. اما اگر باشد در هر لحظه از زندگی در حال مقایسه‌ی خود با دیگران باشید، عقده حقارت به سراغتان می‌آید.

اعتماد به نفس را در خود افزایش دهید

یکی دیگر از راه‌های درمان خود کم بینی یا عقده حقارت، افزایش اعتماد به نفس است. تا زمانی که خود را باور نکنید، هم‌چنان تصورتان این است که دیگران از شما برترند. برای اینکه در خودتان اعتماد به نفس دائمی ایجاد کنید، باید از تکیه کردن بر روی عوامل بیرونی، دست بکشید. باید به درون خود تکیه کنید.
اگر ما بتوانید رابطه‌ی عمیقی با خود برقرار کنید، قطعاً اعتماد به نفس شما همیشگی خواهد بود. رابطه‌‌ی عمیق با خود به این معناست که خود را آن طور که هستید بپذیرید.
اگر چهره‌‌ی شما مدام مورد تمسخر دیگران قرار می‌گیرد، باید با آن مدارا کنید. باید بپذیرید که می‌توان با این چهره و با این ویژگی ‌ها نیز زندگی شاد داشت. پس باید ابتدا از درون اعتماد به نفس خود را افزایش دهید. با خود ارتباط دوستانه‌ای برقرار کنید و باور داشته باشید که شما هم فرد مفیدی هستید.
تا زمانی که از درون خود به تکامل نرسید و ارتباط سازنده‌ای با خودِ واقعی برقرار نکنید، حتی اگر از چهره و اندام خوب، شغل پردرآمد، همسر عالی و …. برخوردار باشید، قادر به تقویت اعتماد به نفس نخواهید بود.

با موفقیت به دیگران پاسخ دهید

یکی از دلایلی که باعث سرخوردگی و حس خودکمتربینی می‌شود، کوچک شدن توسط دیگران است. وقتی کسی شما را تحقیر می‌کند، با واکنش تند و پرخاشگرانه به او پاسخ ندهید. پاسخ تند شما را برای پافشاری روی حرف‌های جری‌تر می‌کند. با موفقیت به او پاسخ دهید. بهترین پاسخ به کسانی که در زندگی شما را دست‌کم می‌گیرند، فاصله گرفتن از آن‌ها و پیشرفت است. روزی فرا می‌رسد که آن‌ها حسرت ارتباط با شما را می‌خورند.
اگر بخواهید با واکنش‌های تند به آن‌ها پاسخ‌ دهید، فقط شخصیت خود را له کرده و تا حد آن‌ها پایین می‌آورید. در عین حال آرامش درونی‌تان نیز به‌هم می‌ریزد. پس بهترین کار این است که شرایطی را فراهم کنید که خلاف حرف‌های آن‌ها ثابت شود. آن زمان آن‌ها از تمسخر کردن و تحقیر شما پشیمان می‌شوند.

از محیط‌های آلوده فاصله بگیرید

افرادی که در محیط‌های آلوده به نفرت و بیزاری بزرگ می‌شوند، عقده حقارت به جزئی از شخصیت آن‌ها تبدیل می‌شود. اگر کسی باعث ایجاد نفرت و بیزاری در شما می‌شود، بهتر است از او فاصله بگیرید. ایجاد حس حسادت گاهی در نتیجه صحبت‌ها و تحریکات دیگران ایجاد می‌شود و آرامش شما را مختل می‌کند.
حتی اگر در شبکه‌های اجتماعی مدام در حال بررسی پروفایل و تصاویر زندگی و خوشی‌های دیگران هستید و این موضوع شما را ناراحت می‌کند، بهتر است از تکرار این کار خودداری کنید.

از موفقیت دیگران خوشحال شوید

خوشحال شدن از موفقیت دیگران برای کسانی که به عقده حقارت مبتلا هستند، کار راحتی نیست. آن‌ها خود را کمتر از دیگران می‌بینند و چون دیگران در حال پیشرفتن هستند، به احساس حقارت آن‌ها افزوده می‌شود.
به‌همین دلیل است که در ناخودآگاه ذهن دیگران را عامل بدبختی و سیه‌روزی خود تصور می‌کنند. برای مقابله با چنین رفتارهایی باید بدون کمک دیگران، وارد عمل شوید.
رمز خوشحال شدن از موفقیت دیگران ساده است. دیگران کسانی هستند که با شما در ارتباطتند. برای مثال همکار، دوست، همسایه و اقوام. به این فکر کنید که موفقیت آن‌ها در زندگی شما نیز تاثیرگذار است و نتایج مطلوبی را برای شما به‌همراه دارد. وقتی شما یک همکار نزدیک و موفق دارید که به تازگی توانسته است ترفیع رتبه بگیرد، قطعاً او در آینده می‌تواند به شما کمک کند تا مسیر پیشرفت را پشت سر بگذارید.
دوست شما به تازگی یک خودروی لوکس خریداری کرده‌ است که همیشه آرزوی آن را داشتید. اما حالا این ماشین در زیر پای دوست شماست. به این فکر کنید که با دوست ثروتمند و موفق خود می‌توانید به تفریح بروید و یا او را به مهمانی‌های خود دعوت کنید. در این صورت او مایه‌ی افتخار شماست. زیرا به خانواده و اقوام او را معرفی کرده و نشان می‌دهید با افراد شایسته و بالیاقت ارتباط دوستانه دارید.
اگر در بین اقوام شما کسی به تازگی صاحب یک آپارتمان لوکس شده است، از این قضیه خشنود باشید. زیرا می‌توانید به آشنایان و دوستان خود بگویید که اقوام شما پرستیژ بالایی دارند و در زندگی موفقند. برای کنار گذاشتن حسادت و خوشحال شدن از موفقیت دیگران به دنبال راه بگردید. مطمئناً پیدا می‌کنید.