همه افراد گاهی‌اوقات در زندگی خود دچار ترس می‌شوند. ترس تا حدودی برای امن زندگی کردن مفید است زیرا باعث می‌شود تا در برابر خطراتی که ما را تهدید می‌کند، هوشیار باشیم و از خود مراقبت به عمل بیاوریم. اما زمانی که ترس همه وجود را فرا می‌گیرد و باعث اختلال در روند طبیعی زندگی می‌شود دیگر شرایط عادی نیست و باید قطعا کاری کرد. غلبه بر ترس در چنین مواقعی ضروری است.

آموزش غلبه بر ترس های مختلف با چند راهکار ساده

یکی از بهترین روش‌ها برای غلبه بر ترس این است که ترس‌های خود را شناسایی کنیم و آنها را ابراز کنیم. یعنی با خود صادق باشیم و بدانیم که مثلا علت ناخوشایند بودن کلاس درس برای ما، ترس از این است که مبادا استاد ما را برای پرسیدن درس پای تخته ببرد یا علت ترس ما از اظهار نظر کردن در جمع، این است که سواد کافی برای مشارکت در بحث نداریم و… . برای حل هر مشکلی، راهی وجود دارد و برای یافتن راه حل مشکلات باید در مرحله نخست، آن مشکل را برای خود دقیقا تعریف کنید. در ادامه به راه‌کارهایی برای غلبه بر ترس پرداخته‌ایم که مرور آنها برای‌تان خالی از لطف نخواهد بود:

۱–  درک و شناخت ترس، گامی مهم در غلبه بر ترس

از ترسیدن نترسید. شاید این جمله کمی عجیب به نظر برسد اما واقعیت محض است. اگر بخواهیم این جمله را شرح بدهیم باید گفت که ترسیدن از ترس‌هایی که در زندگی وجود دارد، بزرگترین سَدی است که هر کس در زندگی خود ایجاد می‌کند. باید پذیرفت که همه ما انسان هستیم و در برخی موقعیت‌ها دچار ترس می‌شویم. زمانی که برای اولین بار پشت ماشین می‌نشینیم تا رانندگی کنیم، روز اول کار، اولین بار که سخنرانی می‌کنیم و… ، موقعیت‌هایی هستند که در ما ایجاد ترس می‌کنند. اگر می‌خواهیم با غلبه بر ترس با موفقیت از این موقعیت‌ها عبور کنیم، نباید ترس خود را پنهان کرده و خجالت بکشیم.

با پنهان کردن ترس و دروغ گفتن به خود، نتیجه‌ و دستاورد مثبتی نصیب‌مان نمی‌شود.

پس باید یادمان باشد که برای حرکت در مسیر غلبه بر ترس، اولین گام شناخت ترس‌ها و پذیرش آنها است. با پذیرش مشکلی که داریم با صورت مسأله‌ای مشخص رو به رو می‌شویم و می‌توانیم در گام‌های بعدی آن را حل کنیم.

۲– شناخت نشانه‌ها و علائم ترس

بعد از اینکه تصمیم گرفتیم برای غلبه بر ترس اقدام کنیم باید به علائم آن نیز دقت کنیم و بدانیم که در هنگام ترس چه نشانه‌هایی در ما بروز پیدا می‌کند. مثلا برخی از علائم ترس در هنگام مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا مثل سخنرانی یا برای برخی از افراد مواجهه با حیوانات به این صورت است:

• افزایش ضربان قلب
• سخت نفس کشیدن
• احساس سرگیجه
• عرق کردن
• میل به فرار
• و… .

بنابراین بهتر است در ابتدا، ترس را شناسایی کنیم، علائم آن را در خود تشخیص بدهیم و با پذیرش اینکه چیزهایی وجود دارد که ما از آنها می‌ترسیم، شروع به غلبه بر ترس نماییم. نباید از اینکه از چیزی می‌ترسیم، شرمنده بشویم. احساس ترس نیز یکی از حالات طبیعی آدمی است. اما نکته قابل توجه این است که ترسیدن، شرم‌آور نیست ولی مبارزه نکردن با آن شرم‌آور است. برای اینکه فردی قوی باشیم و پله‌های تکامل و رشد را طی کنیم باید تلاش خود را به کار بگیریم و با غلبه بر ترس و سایر ناتوانی‌ها برای خودمان زندگی شاد و راحتی فراهم نماییم.

۳– مواجهه با ترس‌ها 

برای غلبه بر ترس باید با اعتماد به نفس با آن مواجه بشویم. البته منظور از این مواجهه به هیچ عنوان خود را به خطر انداختن نیست. نکته ظریفی در این مبحث وجود دارد که باید حتما به آن توجه کنیم. واقعیت این است که در برخی از مواقع، ترسیدن امری منطقی است. پس قبل از رفع ترس، باید با خود منطقی مذاکره کنیم. مثلا از خود بپرسیم که ترس ما منطقی است یا نه؟ موقعیتی که از آن می‌ترسیم واقعا خطرناک است یا نه؟ مثلا دست زدن به ماری سمی واقعا خطرناک است و ترسی که در چنین وضعیتی به ما دست می‌دهد کاملا طبیعی است و در واقع راهی برای حفظ امنیت به شمار می‌رود.

اما درباره ترس از سخنرانی کردن، قضیه فرق می‌کند. پس در چنین شرایطی باید با ترس خود مواجه بشویم و به دنبال رفع آن باشیم. برای غلبه بر ترس در موارد این چنینی، رویارویی روشی بسیار کاربردی است. مثلا اگر از صحبت کردن در جمع می‌هراسیم، باید خود را در چنین موقعیتی قرار بدهیم و به کمک روش‌های مواجهه با چنین ترسی، به خود آموزش‌های لازم برای نترسیدن را ارائه کنیم.

۴– تقویت تصورات مثبت

برای غلبه بر ترس باید مثبت‌اندیشی را در خود گسترش بدهیم. مثبت فکر کردن و ترسیم چشم‌اندازهای زیبای آینده یکی از روش‌هایی است که به سادگی ما را به آینده و انجام کارهایی که از آنها می‌ترسیم، امیدوار می‌سازد. برای مثال، در صورتی که از ازدواج و تعهدات آن هراس داریم، بهتر است برای خود در ذهن‌مان، آینده را ترسیم و تصور کنیم. به جای اینکه مدام روی ابعاد منفی رابطه تأکید داشته باشیم، لازم است به نقاط مثبت هر رابطه فکر کنیم. وقتی آینده را شیرین و همراه با کسی متصور می‌شویم که در کنار او بودن همراه با لحظاتی شیرین و خوش است، انتخاب‌های‌مان نیز رنگ و بویی دیگر به خود خواهد گرفت و تا حد زیادی از ترس‌هایی که داشتیم به دور خواهیم ماند. زیبا تصور کردن باعث غلبه بر ترس می‌شود. وقتی مثبت می‌اندیشیم، دوست داریم که به سمت آینده زیبایی که در ذهن تصویر کرده‌ایم، حرکت کنیم و دیگر خبری از ترس‌ها و دلهره‌ها نخواهد بود.

۵– پرهیز از بحران‌سازی

یکی از دلایل عمده ترس از چیزهای مختلف این است که درباره موضوعی خاص، شروع به بحران‌سازی می‌کنیم.

مثلا وقتی قرار است برای دفعات نخست شروع به رانندگی کنیم، ترسی طبیعی به همراه ما خواهد بود. اما اگر شروع به تصورات منفی و سناریونویسی درباره بحران‌های احتمالی کنیم، سیاهی ترس تمام وجودمان را فراخواهد گرفت و دیگر امکان غلبه بر ترس در ما وجود نخواهد داشت. پس یکی از گام‌های مهم در غلبه بر ترس، پرهیز از بحران‌سازی است. در مثال رانندگی، باید شجاعت و دقت را به شکل توأم به کار بگیریم و نگذاریم که تصورات موهومی که درباره تصادف و… به ذهن‌مان می‌رسد، بال و پر پیدا کنند. نباید به ابعاد وحشتناکی که پیش روی‌مان است، فکر کنیم. ما تنها کسی هستیم که می‌توانیم به خودمان، آرامش قلبی واقعی اهدا نماییم.

۶– رفع تدریجی ترس‌ها

برای غلبه بر ترس باید اقدام را چاشنی تمرینات روحی و روانی کرد. به عبارت دیگر، ابتدا باید ترس‌های خود را شناسایی کنیم، ترس‌های خود را تعریف و مشخص کنیم و بعد به سراغ آماده کردن تدریجی خود برای غلبه بر ترس برویم. این تمرینات تدریجی از اقداماتی معنوی شروع می‌شود. به این معنا که روی افکار خود تمرکز می کنیم و سعی داریم که تصویری مثبت در ذهن ایجاد نماییم. برای اینکه آرامش بیشتری در این مسیر ما را همراهی کند باید به روش‌های آرامش‌بخشی مثل یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق هم توجه داشته باشیم. سپس با آرامش روحی به سراغ مواجهه واقعی با ترس‌ها برویم. برای غلبه بر ترس نباید عجله داشته باشیم. مثلا اگر از بعضی حیوانات مانند گربه‌ها می‌ترسیم باید گام به گام در جهت رفع این ترس قدم برداریم. ابتدا باید با عکس این حیوان کار را شروع کنیم و در تلاش باشیم تا با عکس یا اسباب‌بازی‌های شبیه آن، انس و الفت پیدا کنیم، سپس از دور با حیوان در ارتباط باشیم و پله پله خود را به آن نزدیک و نزدیک‌تر کنیم.

ما برای رشد و بالندگی به این دنیا آمده‌ایم. غلبه بر ترس و سایر احساسات منفی راهی است برای رشد یافتن و شاد زیستن. ما قدرت فوق‌العاده‌ای در مواجهه با دردها، ترس‌ها و به طور کلی ناملایمات داریم. پس کافی است خود را دست کم نگیریم و زیبا زندگی کنیم.