اگر پای درد دل آدم‌های مختلف بنشینید با گله و گلایه‌های زیادی درباره والدینشان رو به رو می‌شوید. درست است که پدر و مادر، بدون هیچ‌گونه اغراقی عزیزترین افراد زندگی هر شخص هستند اما باید واقع بین بود و قبول کرد که گاهی از سر ناآگاهی، رفتارهایی از آنها در تربیت کودک سر می‌زند که عواقب پررنگی در توسعه فردی و موفقیت فرزندشان خواهد داشت.
برای مثال سرزنش شدن یکی از آن چیزهایی است که اکثریت قریب به اتفاق افراد در زندگی تجربه کرده‌اند. اگر شما هم چنین تجربه‌هایی دارید، بهتر است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. اگر قرار است شما والدین آینده باشید و فرزندانی را تربیت کنید، لازم است با آگاهی از عواقب رفتارهایی نظیر سرزنش کردن، رفتاری متفاوت از والدینتان پیش بگیرید.
اگر هم خیال بچه‌دار شدن ندارید، باز هم لازم است تا ریشه برخی از مشکلات امروزی خود را بدانید. برای توسعه فردی، موفقیت و شادمانی در زندگی نیاز به شناخت خود، محیط اطراف و ارتباط میان این دو مقوله شدیدا ضروری است. پس با مجله موفقیت خودساخته همراه باشید:
بیشتر بخوانید: راه های افزایش عزت نفس برای داشتن زندگی شاد
سرزنش شدن در کودکی و برچسب خوردن
اثراتی که محیط پیرامون بر شخصیت هر فرد می‌گذارد، انکارناپذیر است. بسیاری از صفات و ویژگی‌های ژنتیکی و ذاتی افراد در معرض رخدادهای بیرونی و محیط تربیتی دستخوش تغییرات می‌شوند. به همین خاطر طوفان‌هایی که زندگی را در کودکی تحت تاثیر خود قرار می‌دهند، در فرد تغییرات زیادی ایجاد خواهند کرد. یکی از اثراتی که محیط پیرامون و روش‌های تربیتی در زندگی افراد ایجاد می‌کند، برچسب زدن است. برچسب زدن یعنی زمانی که فرد را با یک ویژگی خاص می‌خوانند و به تدریج آن ویژگی را در او رشد و پرورش می‌دهند. فرایند برچسب خوردن بسیار تدریجی صورت می‌گیرد. در نتیجه عمیقا در روح و روان فرد ته‌نشین می‌شود. اما اجازه بدهید درباره برچسب زدن بیشتر برای‌تان بگوییم.
در هر اجتماعی، به صورت ناخودآگاه میل به دادن نقش و برچسب زدن به افراد وجود دارد. اگر مدیریتی آگاهانه و تفکری صحیح در گرداندن آن اجتماع وجود نداشته باشد، امکان دارد که هر شخص به واسطه کارهایی که به طور اتفاقی انجام داده‌است، برچسب‌هایی را از جمع دریافت کند. بد به حال کسی است که به واسطه چند گاف یا اشتباه سطحی، برچسبی منفی می‌خورد و برای همیشه در آن جمع با ویژگی و شمایلی شناخته می‌شود که امکان رشد و موفقیت را از او سلب می‌کند. البته برچسب‌های مثبت هم در صورتی که نشان‌دهنده یک صفت واقعی از فرد نباشند به همان اندازه برچسب‌های منفی می‌توانند، اثرات نامطلوب فردی ایجاد کنند و رشد و توسعه فردی، موفقیت و کامیابی فرد در زندگی را تحت‌الشعاع خود قرار بدهند.
بیشتر بخوانید: راهکارهایی که عزت نفس شما را دگرگون می کند
مثالی از برچسب زدن و سرزنش در خانواده
همان‌طور که می‌دانید، خانواده هم یک اجتماع است. اجتماعی کوچک که به عنوان نخستین تجربه هر فرد از زندگی در کنار دیگران اثرات به شدت مهمی در زندگی آینده او دارد. حال فرض کنید که والدینی در منزل با برچسب زدن‌های منفی و سرزنش کردن مداوم، روحیه و عزت‌نفس فرزندشان را نشانه بگیرند. به نظر شما چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ گاهی‌اوقات، والدین با هدف تربیت و آموزش، سعی می‌کنند سخت‌گیری‌هایی را در روش آموزشی خود به کار بگیرند و آن‌قدر جدی می‌شوند که رفتارهایی نامتعادل مانند برچسب زدن به فرزند را در پیش می‌گیرند.
چنین مَنِشی در تربیت کودک قطعا عواقب بسیار وحشتناکی را به همراه خواهد داشت. فرض کنید که شخصی در کودکی و نوجوانی تمایلی به صحبت کردن در جمع ندارد. ناآگاهی والدین و برچسب «خجالتی بودن» به این شخص، آینده و رفتارهای او در بزرگسالی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کودکی و نوجوانی به ویژه دوران پرپیچ و خم بلوغ، مملو است از تغییرات و نوسان‌هایی که به هیچ‌عنوان نمی‌توان از آنها به عنوان رفتار و ویژگی‌های قطعی یک فرد یاد کرد. اما خانواده‌ای که در این سنین به فرزند خود برچسب‌هایی نظیر آنچه گفته شد، می‌زند به طور قطع امکان رشد و توسعه روحی را از او خواهد گرفت.
در بسیاری از موارد هم صفات و برچسب‌هایی که به فرزند زده می‌شود بسیار ظالمانه و ناروا هستند: دست و پا چلفتی، خرابکار، بدجنس و هزار و یک صفت دیگری که می‌تواند به طور جدی رفتارهایی اشتباه را به کودک یا نوجوان تلقین کند. وقتی شخصی مدام به چیزی محکوم می‌شود که واقعی نیست، رفته رفته و به تدریج، خودش هم داشتن آن صفت را باور می‌کند و نتیجه افراد بزرگسالی می‌شود که در جامعه حاضر هستند و بار عقده‌های رنگارنگ و ننگینی را به دوش می‌کشند.
برچسب زدن به فرزندان و سرزنش کردن آنها به خاطر آنچه قابل تغییر است، اشتباهی نابخشودنی است. برای مثال، به کودکی فکر کنید که مدام از سوی والدین خود سرزنش می‌شود و برچسب بدجنس بودن می‌خورد. او فرزند بزرگ‌تر خانواده است و به خاطر عدم احساس مورد توجه واقع شدن از سوی والدین و معطوف بودن علاقه و توجه والدین به برادر یا خواهر کوچک‌تر، سعی می‌کند که واکنش و ناراحتی خود را با رفتاری نامطلوب با فرزندان دیگر خانواده تخلیه کند. به نظر شما در این میان بدجنس چه کسی است؟ بدیهی است که بدجنس بودن و سایر ویژگی‌های منفی در هر فردی ریشه و علتی دارند. هیچ‌کس ذاتا بد نیست. در این مثال، تربیت اشتباه والدین منجر به واکنش ناخوشایندی از سوی فرزند می‌شود و بعد هم با ندانم‌کاری آنها و سرزنش‌های بی‌جا، برچسبی به فرزند زده می‌شود که تمام روحیه او را تغییر خواهد داد. برچسب زدن منفی یکی از نتایج سرزنش کردن‌های بی‌موردی است که با رفتاری مناسب و شیوه تربیتی صحیح اصلا نیازی به آنها نیست.
بیشتر بخوانید: مسائل و مشکلات خانوادگی را چگونه حل کنیم؟
سرزنش کردن و عزت نفس
عزت نفس یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هر فرد برای موفقیت در زندگی فردی و اجتماعی است. شخصی که از عزت نفس کافی در زندگی برخوردار نیست مانند پرنده‌ای است که پرهای پروازش را چیده‌اند. شخصی که مدام مورد سرزنش قرار می‌گیرد، در خانواده از دست او راضی نیست و همیشه تلاش‌هایش را ناکافی قلمداد می‌کنند، در بزرگسالی عزت نفس بسیار اندکی خواهد داشت. عزت نفس داشتن یعنی توانایی قبول کردن خود به عنوان فردی که واجد ارزش‌هایی است که هر شخص از اجتماع دریافت کرده یا به طور شخصی برای خود تعریف نموده است. پرنده بی‌بالی که هر لحظه مورد شماتت والدین خود قرار گرفته است، برچسب‌های منفی به خود گرفته است و هیچ‌گاه تجربه تشویق شدن و حمایت را در زندگی نداشته است، قطعا نه به پرواز می‌اندیشد و نه دیگر امکان پرواز کردن دارد.
کسی که مدام سرزنش می‌شود، در دالان تنگ و سیاهی زندگی را می‌پیماید که احساس می‌کند لایق آن است. به چنین فردی همیشه تلقین شده که مستحق شماتت و سرزنش شدن است. در نتیجه با بار گناهی بر دوش و سرشار از احساسات ناخوشایندی چون عذاب وجدان، حقارت و تنهایی در مسیری قدم برمی‌دارد که خبری از روشنی و شادمانی در آن نیست.
بیشتر بخوانید: عزت نفس پایین چه نشانه های پنهانی دارد؟
در آخر:
اثرات و عواقب سرزنش کردن کودکان و نوجوانان خیلی بیشتر از آن است که فکر می‌کنید. باور کنید که هیچ شخصی با این روش تربیتی به موفقیت و رشد دست پیدا نخواهد کرد. سرزنش شدن در کودکی و نوجوانی در بزرگسالی باعث کاهش عزت نفس می‌شود. اگر فرزندتان از عزت نفس کافی برخوردار نباشد برای پر کردن تمام گودال‌های روحی و روانی خود مجبور می‌شود که روند سرزنش کردن شما را خود ادامه بدهد و برای هر کار ریز و درشتی که انجام خواهد داد مدام جای خالی‌تان را پر می‌کند و شروع به سرزنش خود خواهد کرد. خودتان قضاوت کنید، چنین فردی می‌تواند در ساحلی امن پناه بگیرد و رنگ آرامش را تجربه کند؟
برای افزایش عزت نفس روی عکس زیر کلیک کنید و در دوره کیمیاگر ثبت نام کنید
(برای اطلاعت بیشتر روی عکس کلیک کنید)
لینک کوتاه مطلب: |
| برای کپی کلیک کنید |
ما عاشق خواندن نظرات شما هستیم!